عەلمانییەت

عەلمانییەت

عەلمانییەت = Secularism ، سێکۆلاریزم واتاکەى فیکرەى مێژووى ئامانجى حوکمى شەرعى عەلمانییەت چییە ؟ ✏✏✏✏✏✏✏✏✏✏✏✏✏✏✏ واتاکەی : واتاى عەلمانییەت بە ئینگلیزى (Secularism = سیکۆلاریزم) مەنهەجێکى کوفرە ، وە بە واتاى دەرچوون لە هەموو ئاینەکان دێت ، وە هیچ ئیعتیبارێک بۆ هیچ ئاینێک دانانان چ ئاینى ئیسلام یان مەسیحییەت یان جوولەکە ، باوەڕى بە ئاینى حەق و ئاینە پوچەکانیش نییە . وشەی [ عەلمانی = سیکۆلار ] واتە دونیا ویستی نەک عیلم و زانست ، چونکە عەلمانی وشەیەکە له عەرەبییە وەرگیراوە [ العلمانیة ] بە نوسراوی کوردی [ ئەل عەلمانییە ] واتە بە فەتحەی عەینەکە ، هەندێک لە موسڵمانان دەڵێن [ عیلمانی ] ئەمە هەڵەیە چونکە علیمانی لە عیلم و زانستەوە هاتووە [ العلم ] ، بەڵکو ئەوە عەلمانییە نەک عیلمانی ، چونکە عەلمانی دونیا ویستییە [ العالم ] . عەلمانییەت دوو شێوەى هەیە : یەکەم : عەلمانییەتى دیموکراسی ، کە شێوە سیاسییەکەیەتى ، دووەم : عەلمانیەتى ( ئیشتراکى ) ، کە شێوە ئابورییەکەیتى ، کە ئەمەش لە پیس ترین جۆرى عەلمانییەتە . لە فەرهەنگى (المعجم العربي الحدیث) دا هاتووە کە وشەى عەلمانى بە واتاى (ما لیس کنیسیا ولا دینیا) . واتە: کەسی عەلمانی نەسەر بە کەنیسەیە ، نە سەر بە هیچ دینێکە . واتە: کەسێکە دینى نیە ، بەڵکو عەلمانى واتە (لادیني) بێ دینی . هەروەها لەفەرهەنگى (المعجم الوسیط)دا هاتووەم : (العَلماني نسبە إلى العَلم بمعنى العالم ، وهو خلاف الدیني ) . واتە : وشەى عەلمانى لەعالەمەوە هاتووە بە مانای جیهان ویستی و دونیا ویستی ، وە پێچەوانەی ئایینە . هەروەها لە ( دائرة المعارف البرطانیة )هاتووە کە عەلەمانییەت بریتییە لە ( حرکة اجتماعیة تهدف الى صرف الناس عن الاهتمام بالاخرة الى الاهتمام بالحیاة الدنیا وحدها ) . واتە : عەلمانییەت بزوتنەوەیەکى کۆمەڵایەتییە مەبەستى لادانى خەڵکییە لە گرنگیدان بە ڕۆژى دوایى بۆ گرنگی دان بە ژیانى دونیا بە تەنها . لە کتێب گەلێکى زۆر باسى عەلمانییەت کراوە هەر لە زانکۆ و کتێبخانەکانى ئەمریکا تا بگاتە بریتانیان و فەڕەنسا و ئەڵمانیان کە هەموویان کۆکن لەسەر ئەوەى کە عەلمانییەت واتە بێ دینى و دوور لە دینى و دونیا ویستى . فيکرەى عەلمانییەت : ئەوەیە کە ڕەتى هەموو دینەکان ئەکاتەوە بەتایبەتى ئاینى ئیسلام وە هەوڵ بۆ ئەو پەڕى بێ ئەخلاقى و بێ ڕەوشتى دەدات هۆکارەکەشى ئەوەیە تاوەکو خەڵکى سەرقاڵى شەهوەت و ئارەزووەکانیان بن بێ ئاگا دەبن لە دین و دونیایان ، سەرانى عەلمانیش بە کەیفى خۆیان ماڵ و سامان و ناموسیان هەتک دەکەن ، وەکو لە ئەوروپا ئەمە بە ڕونى دیارە ، وە عەلمانییەت بەرگریکارێکى زور گەورەیە بۆ سیستەمى سەرمایەدارى بەتایبەتى لە ئەوروپا کە دەیانگەڕێنێتەوە بۆ چاخى نەفامییەت . فیکرەى عەلمانییەت نەک تەنها ئاینەکان ڕەت دەکاتەوە بەڵکو دژایەتیشیان دەکات بەتایبەتى ئاینى ئیسلام ئەوەتا هەرکەسێکیان بە دڵ نەبیت یان پێى ئەڵێن وەهابى ! ، یان تیرۆرست ! ، یان دواکەتوو ! ، وە بە سەدان تۆمەتی تری بێبنەما ، وە فیکرەى سەرەکیان جیاکردنەوەى دینە لە دەوڵەت . مێژووى عەلمانییەت : لە ئەوروپا سەرى هەلداوە لە بنچینەدا لە یۆنانى کۆنەوە شتێکى لەم جۆرە هەبووە ، بەڵام وەکو ئەو مانایەى ئێستاى لە وڵاتى فەڕەنسا لە ساڵى 1789 لە ئەنجامى ئەو زوڵم و زۆرو ستەمەى کە کڵێساکان دژ بە مرۆڤایەتى ئەنجامیان دەدا سەری هەڵداوە . مێژووى گەشتنى فیکرەى عەلمانییەت بۆ ناو وڵاتە ئیسلامییەکان و موسڵمانان دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمى پاش ڕوخانى کۆتا خەلافەتى ئیسلامى کاتێک ئەتاتورکى مەلعون هاتەسەر حوکم دەستورى وڵاتى تورکیاى گۆڕى و دەستورێکى عەلمانییەتى دونیایى بێ دینى دانا کە پڕ بوو لە زوڵم و ستەم وەکو قەدەغەکردنى سەرپۆش و جلى عابایە بۆ موسڵمانان هیچ ئافرەتێکى حیجاب پۆش بۆى نییە لە دام و دەزگاى حکومەتى تورکیا دەوام بکات و دابمەزرێت ، بانگ ئەبێت بە زمانى تورکى بدرێت ، پیتە ئیسلامییەکانى لابرد و پیتى لاتینى لە جیاتى دانا ، هیچ سەربازێک و پۆلیسێکى تورکى بۆى نییە نوێژ بکات ، مزگەوتێکى زۆرى ڕوخاند ، زاناگەلێکى زۆرى تیرۆر کرد ، تەنانەت پشوى رۆژى هەینى نەهیشت و کردى بە یەکشەمان وە ساڵنامەى کۆچى لابردو زاینى لە جیاتى دانا ، ئەمانەو بە هەزاران ستەمى تر لە ژێر سایەى حکومەتى عەلمانى ئەتاتورک ، لە پاش تورکیا میسڕ باوەشى بۆ عەلمانییەت کردەوە ئەنجا گەشتە عێڕاق و باقى وڵاتە ئیسلامییەکانى تر . ئەو هۆکارانە چى بوون کە وایان کرد عەلمانییەت بگوێزرێتەوە بۆ ناو موسڵمانان ؟ : 1- لە ڕێگە لادانى بە شێکى زۆر لە موسڵمانان لەسەر ڕێگەى پێغەمبەران و هاوەڵان و پێشینى چاک وە باوەش کردنەوە بۆ خوڕافات و بیدعەو حزبایەتى و ناکۆکى و تەفرەقە بە تایبەتى‌ حزبى ئیخوان موسلمین گەورە ترین زەڕبە بوو لە ئیسلام درا لە لایەن جوولەکەکانەوە . 2- موسڵمانان دوورکەوتنەوە لە زانستى شەرعى و باوەشیان بۆ دونیا کردەوە . 3- صەهیۆنییەکان موئامەرەیەکى زۆر گەورەیان کرد بۆ ئەوەى ئەم فیکرەیە بڵاو بێتەوە لە نێو موسڵمانان لە ڕێگەی ئەحزابە سیاسییەکانەوە . 4- لاسایى کردنەوەى کوێرانەى ئەوروپا لەلایەن موسڵمانان کە بیدعەى مەولودیان کرد وەکو کریسمەسى نەصڕانییەکان وە لە شێوە و شێوازی ژیان و گوزەرانیان لە وەرگرتنی کۆمەڵێک بەبەتی پڕوپوچی وەکو هونەر و هونەرمەندی و سینەما و کۆمەڵێک بابەتی تر ... 5- بە هۆى ڕوخانى کۆتا خەلافەتى ئیسلامى موسڵمانان توشى ڕوخانى نەفسى و وەردابەزین بوون . 6- موسڵمانان گوێیان لە زانایانى ئەهلى سونە (سەلەفیەکان) نەدەگرت بۆ ووتەو فەتواکانیان بەڵکو کۆمەڵە خەڵکێکى نەفام و جاهیلیان کردن بە زانا و پێشەنگ بۆ خۆیان . 7- زۆرێک لە منداڵانى موسڵمانان بە بیانوى فێر بوونى زانستى دونایى بەرەو ئەوروپا چوون کە گەڕانەوە ئەو فیکرە بۆ گەنەیان لە گەڵ خۆیان هێنایانەوە . 8- وە کەناڵ و ڕادیۆ و ڕۆژنامەو میدیا ڕۆژئاواییەکان زۆر کاریگەریان هەبوو لەسەر بڵاو بونەوەى فیکرى عەلمانییەت . 9- لە هەمووى گرنگ تر بەشێکى زۆرى وڵاتە ئیسلامییەکان کەوتنە ژێر دەستى وڵاتانى ڕۆژئاواوە ، وە داگیر کران ئەمەش هۆکارى سەرەکى بوو . ئامانجى عەلمانییەت : جیا کردنەوەى دینە لە دەوڵەت و بەرگریکردنە لە سەرمایەداران و لەناو بردنى ئاینى ئیسلامە بەتایبەتى وە ئەخلاق و ڕەوشتی خەڵکییە ، دەیانەوێت دین و دەوڵەت ئەخلاق و مرۆڤ لێک دابڕن بە ناوی دابڕان !!! ، چونکە هەر میللەتێک ئەخلاق و ڕەوشتى نەمێنێت هیچى نامێنێت و هەموو شتێکى لە دەست دەدات . دەیانەوێت دین لەناو بەرن ، پێشەکی دەڵێن دین بۆ تاک و مزگەوت ، پاشان کە بگەن بەوە لە تاک و مزگەوتیشی دەسێننەوە ، بەڵام پێیان ناکرێت چونکە ئیسلام هەر دەمێنێ و موسڵمانانیش حوکمی سەر زەوی دەکەن . حوکمى شەرعى عەلمانییەت : بە گشتى عەلمانییەت مەنهەجێکى کوفرییە ، چونکە حکم تەنها بۆ الله یە نەک بۆ هیچ کەسێکی تر ، پەیڕەوانى بیرى عەلمانییتیش ئەڵێن ئەبێت دین و دەوڵەت لێک جیا بکرێتەوە ، یان دەڵێن گەل سەرچاوەی حوکم و دەسەڵاتە ، لە کاتێکدا خواى پەروەردگار فەرموویەتى : (( فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّىٰ يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا )) . [ النساء : ٦۵ ] واتە : (( سوێند بە پەروەردگارت "ئەی پێغەمبەر" باوەڕ ناهێننەکەن تاکو تۆ نەکەن بە دادوەر لەو کێشانەی دەکەوێتە نێوانیان ، پاشانیش هیچ توشی شڵەژان و تەنگی نایەن لەو بڕیارەی کە داوتە وە بە تەواۆی ملکەچیش دەبن )) . هەروەها : (( إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ أَمَرَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ )) . [ یوسف : ٤۰ ] واتە (( حوکم و بڕیاردان تەنەها بۆ خوایە ، فەرمانی کردووە کە هیچ شتێک نەپەرسترێت تەنها خۆی نەبێت ئا ئەمەش ئاینی تەواوە بەڵام زۆرینەی خەڵکی نازانن )) . هەروەها : (( وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْكَافِرُون )) . َ[المائدة : 44 ] وە : (( وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ )) . [المائدة : 45] وە : (( وَمَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ )) . [المائدة : 47 ] واتە : (( هەرکەسێک حوکم بەو بەرنامەیە نەکات کە خوا دایبەزاندووە ئەوا ئەوانە کافرن / ستەمکارن / فاسیقن )) . بەڵام مەرج نییە هەرکەسێک بکەوێتە ناو ئەم کوفرەوە کافر بێت یان پێى بوترێت کافر چونکە قاعیدەیەکى شەرعیمان هەیە کە ئەفەرموێت ( ليس كل من وقع في الكفر وقع الكفر عليه ) ، ئەگەر کەسێک بزانێت عەلمانییەت چییەو لە مانان و فیکرەو ئامانجیان تێبگات وە ئیمانى پێ بێت و هەوڵى بڵاو کردنەوەى بدات ئەوە بە دڵنیاییەوە ئەو کەسە کافر دەبێت و لە ئیسلام پێى دەردەچێت لە پاش ئیقامەی توججە و شڕوت و مەوانیع ، چونکە جۆرى کوفرەکەى کوفرێکى (الاعتقادییة) و (قول) و (عمل)یش لە پاڵیەتی . بەڵام کەسێک لەبەر رەژەوەندى دونایاى ،یان لە ترسیدا ، یان نازانن ماناى عەلمانییەت چییە جاهیلن پێی ، یان هەڵخەڵەتێنراون یان زۆریان لەسەرە کە پەیڕەوى عەلمانى بن یان لە دڵەوە باوەڕیان بەعەلمانییەت نییەو بۆ گەشتن بە مەرامێک مومارسەى ئەکات ئەوانە تەکفیر ناکرێن ، وە ناشبێت پێیان بوترێت کافر چونکە جۆرى کوفرەکەى کوفرێکى (العملیة) ، وە هەموو کوفرێکی عەمەلیش خاوەنەکەی تەکفیر ناکرێت ، بەڵام جۆری ئەم کوفرە (لا يخرج عن الملة) يه واته خاوەنەکەی لە ئیسلام پێی دەرناچێت والله اعلم . خاڵى گرنگ و تێبینى لەم بابەتە ئەوەیە کە سێ کۆمەڵ هەن لە موسڵمانان لەم بابەتەدا کە دوانیان تێکەوتوون و توشی هەڵە بوون تەنها یەکێکیان نەبێت ، ئەوانیش : یەکەم : خەواریجەکان (تەکفیرییەکان): کە لەم بابەتە زۆر توندن و تەڕو وشک پێکەوە ئەسوتێنن ، خروج لەسەر هەموو حاکمێک دەکەن ئەگەر لە بچوکترین شتدا حکم بە قورئان و سوننەت نەکات بەبێ ئەوەى گوێ بەن بە مەصڵەحەت و مەفسەدەت و حەقیقەتى ڕۆژگار ، وە جیاکارى لە نێوان (کفر) و (کافر) ناکەن وە جیاکاریش لە نێوان عەلمانییەت و کەسێکى عەلمانى ناکەن ، ئەم کۆمەڵەیەش وەکو حزبیەکان و ڕەوتەکانى وەکو قوتبییەکان و سرورییەکان و زەواهڕییەکان .. هتد . ئەمانە لە جیاتى ئەوەى بانگەواز بۆ ئیسلامەتى بکەن دێن جوێن و قسەى ناشرین و شەڕ لەگەڵ ئەو حاکمانە ئەکەن کە حکم بە قورئان ناکەن و عەلمانین ، بەو جۆرەش ئەو حاکمانە زیاتر و زیاتر لە ئیسلام و حوکمى ئیسلامى دوور دەکەونەوە بە هۆى ئەو ڕەفتارە نەشیاوەیانەوە . دووەم : موڕجیئەکان : ئەم کۆمەڵەیەش لەم بابەتەدا زۆر سست و لاواز و شلڕەون ، عەلمانییەتیان پێ کوفر نییەو بەلایانەوە ئاساییە خوا پەنامان بات ، وە ئەگەر کەسێکی عەلمانی غولات بێت و لە فیکرە و ناخی عەلمانییەت بزانێت و پیڕەوی لێ بکات و بانگەشەی بۆ بکات ، لە پاش ئیقامەی حوجەش بە کافری نازانن . سێیەم : ئەهلى سونەو جەماعەت (سەلەفییەکان) : کە ئەو ڕاییەیان هەیە کە بە درێژایى نوسینەکە باسم لێ کردووە ، وە قسەى ناشرین و جوێن بە عەلمانییەکان نادەن بەڵکو بە شێوەیەکى نەرم و نیان بانگەشەیان ئەکەن بۆ ئیسلام و بەرنامەى ئیسلام ، وە الحمدالله سودیشى هەبووە ئەوەتا خواى پەروەردگار فەرموویەتى : (( اذْهَبَا إِلَىٰ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَىٰ ، فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَيِّنًا لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَىٰ )) . [ طه : 43 و 44 ] . واتە : (( ئەى موسا و هاڕون برۆن بۆ لاى فيرعەون بەڕاستى ئەو زيادە ڕەوى كردووە ، بۆيە لەگەڵى زۆر بە نەرم و نيانى قسە بكەن بەڵكو بير بكاتەوەو بترسێت ) . واتە ئەبێت لە کاتى بانگەواز کردنى بێ باوەڕێک یان عەلمانییەک چ ئەو کەسەى کە پێى کافر بووە یان ئەوەکەسى پێى کافر نەبووە بە نەرم و نیانی بانگەوازیان بکەین بۆ حوکم کردن بە شەڕعەی خوا ، نەک بە جوێن و قسەی توند و خراپ ، بۆ ئەوەى ئیسلام لە دڵیاندا جێگیر بێت و خۆشەویستى بەرنامەى خوا بچێتە دڵیانەوە . 📕📕📕📕📕📕📕📕📕📕📕 نوسینى : هونەر بەرزان مصطفی کەلار ـ گەرمیان ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ سودم وەرگرتووە لە : 1- کتێبى ( عەلمانییەت ) 2- ووتەو نوسینەکانى شیخ محمد بن امان الجامی رحمه الله تعالى 3- چەند سایتێکى سەلەفى ....................................